Nieuws

Wij, Leslie, Yasmin en Martin, zijn drie studenten van de opleiding Global Responsibility and Leadership aan de Rijksuniversiteit Groningen / Campus Fryslân. Voor ons tweede jaar werken we samen met stichting Groninger Voedseltuinen om obstakels te identificeren waar beginnende voedseltuinen tegenaanlopen, zodat het opstarten van voedseltuinen in de toekomst soepeler kan verlopen. We zijn hiervoor in gesprek met verschillende mensen die een rol spelen in een voedseltuin of bij het opstarten daarvan. Ook gaan we in april samen met de gemeente Westerkwartier een simulatie doen om te kijken waar je tegenaan kunt lopen bij het opstarten van een voedseltuin. Ten slotte zullen we in juni de uitkomsten van ons onderzoek presenteren aan de universiteit. In onze opleiding is duurzaamheid een belangrijk aspect en daarin sluit ons project naadloos aan op de missie van Stichting Groninger Voedseltuinen. Groente en fruit in de supermarkt komt uit alle uithoeken van de wereld en heeft dus al een heleboel kilometers gereisd voor het bij de consument komt. Lokaal geproduceerd voedsel is een belangrijke stap in het verduurzamen van de voedselketen en daar dragen wij graag aan bij.

Dit jaar wordt het eerste teeltseizoen voor regeneratieve zelfoogsttuin ‘De Blije Bodem’ in Groningen-stad. Opgericht als stichting met steun van onder andere Stichting Groninger Voedseltuinen in 2022 heeft deze Groningse voedseltuin diverse doelen: het telen van lokale onbespoten groente voor een zo breed mogelijk publiek, het zijn van een sociale en verbindende tuin met veel aandacht voor educatie en actief herstel van biodiversiteit.

Het concept is als volgt: op De Blije Bodem werkt Bas Welvering als tuinder. Bas verbouwt op ecologische wijze groente, kruiden en bloemen voor zijn klantenkring. Klanten hebben een seizoens-abonnement en betalen een vast bedrag per maand. Ze worden daarmee oogstdeelnemers en mogen vervolgens het hele seizoen zelf de groente komen oogsten op de tuin. De Blije Bodem is een CSA (community supported agriculture of gemeenschapslandbouw) tuinderij. Leden verbinden zich voor een bepaalde tijd (in dit geval één oogstseizoen) aan het afnemen van de producten. Vertrouwen in elkaar en zorg voor mens, bodem, gewas en omgeving vormen de basis, waarbij tuinder en oogstdeelnemers samen de lusten (overvloed op de tuin, bijeenkomsten, oogstfeest), maar ook de lasten delen, zoals een eventuele misoogst. 

Bij De Blije Bodem wordt een solidair betalingssysteem gehanteerd. De tuinderij wil een plek zijn waar iedereen, ongeacht draagkracht, toegang heeft tot zo vers mogelijke, voedzame en gezonde groente. 

Als oogstdeelnemer wordt gevraagd te kijken naar zijn of haar eigen inkomen en bestedingspatroon van (biologische) groente per maand. Op basis hiervan mogen alle oogstdeelnemers volledig vrij bepalen welk bedrag zij betalen voor het seizoensabonnement. Een extra schakel in het systeem is ook de tuinder, die voor het telen van de groente een redelijke beloning zou moeten ontvangen. Alleen met een gezonde vergoeding, is de tuinderij duurzaam en wordt het voortbestaan gegarandeerd. Op de website van de Blije Bodem wordt alles helemaal uitgelegd. Bij elk mogelijk maandbedrag staat een gekoppeld uurtarief voor de tuinder genoemd met een uitgebreide berekening van de gemaakte uren en kosten. Met deze transparantie kunnen potentiële oogstdeelnemers zelf bepalen hoeveel ze willen (en kunnen) betalen voor het seizoen.

Met behulp van onder andere gemeenschapslandbouw probeert de voedseltuin een positief tegengeluid te bieden tegen de huidige crisis in het voedselsysteem en wordt onbespoten groente toegankelijk gemaakt voor iedereen, ongeacht inkomen. Dat het werkt, blijkt uit de aanmeldingen. De weekbijdrages van de oogstdeelnemers variëren tussen € 10 en € 33, waarbij de gemiddelde weekbijdrage op € 20,- ligt. Het uurtarief van de tuinder ligt bijna op het door hem gewenste € 24,- (ZZP-er). De tuin is nog volop in ontwikkeling en heeft om die reden dit jaar ruimte voor een beperkt aantal oogstdeelnemers. Alle plekken zijn inmiddels uitgegeven. Het is nog wel mogelijk om in te schrijven op een wachtlijst. Voor meer informatie ga je naar deblijebodem.nl/abonnementen-2023/

Solidaire betaling is een groeiende beweging in Nederland, Zie ook NRC (2022), Zembla (2021), Groentennieuws (2021) en eerlijkloon.eu.

Sinds de jaren 80 nemen gemeenten in Nederland allerlei initiatieven om de grote gezondheidsverschillen die er zijn te verkleinen. Tot voor kort werd vooral ingezet op leefstijlinterventies zoals beweegprogramma’s en dieetadviezen, maar dit had onvoldoende resultaat. Dit komt doordat er naast leefstijl ook allerlei andere factoren van invloed zijn op gezondheid, zoals de voedselomgeving.

Voedsel is de brandstof voor ons bestaan. Het is een rode draad door de dag. Toch maakt iedereen iedere dag weer keuzes op het gebied van voedsel. Keuzes die onder andere invloed hebben op je eigen gezondheid en welzijn maar ook verder reiken dan dat. Voedsel en eten is cultuur, het verbindt. Bovendien zijn activiteiten zoals samen tuinieren, koken en eten een uitstekende manier voor mensen om elkaar te ontmoeten, te leren kennen. Het kan helpen uit een sociaal isolement te komen en de gevolgen van armoede verzachten en verkleinen. Voedsel raakt jou en mij.

Binnen LEGrO zijn we geïnteresseerd in hoe inwoners zelf met behulp van professionals het verschil kunnen maken. De gedachte is dat als bewoners zelf de verantwoordelijkheid voelen voor hun eigen leefomgeving, zij actief willen bijdragen aan het realiseren van gezonde voedselinitiatieven. Bij het tot stand komen van sommige initiatieven spelen bewoners daadwerkelijk een belangrijke rol, terwijl zij bij andere initiatieven echter veel minder zijn betrokken.

De bijeenkomst van 6 april draait om de vraag waar bewoners behoefte aan hebben als het gaat om hun eigen (gezonde) voedselomgeving. Met daarbij de vraag welke rol beleidsmakers hierin hebben en in welk spinnenweb van wetten, regels en systemen beleidsmakers zitten als het gaat om voedselomgeving.

Programma:
13.00 Ontvangst met koffie en thee
13.30 Welkom door dagvoorzitter door Erik Buskens
13.35 Voedselomgeving en de volksgezondheid door Nynke Smidt
14.00 Wet- en regelgeving in Nederland m.b.t. gezonde voedselomgeving door Brigit Toebes
14.30 Pauze
15.00 Workshop ‘Aan de slag met oplossingen voor een gezonde voedselomgeving’
16.00 Terugkoppeling bevindingen van de workshop
16.20 Afsluiting door dagvoorzitter

Voor wie is deze bijeenkomst? Voor beleidsmakers die een verschil willen maken, die
een bijdrage willen leveren aan het realiseren van een gezonde voedselomgeving voor
de burger.

Datum: 6 april 2023
Tijd: 13.30 – 16.30 uur (inloop om 13.00 uur)
Locatie: MFC De Drijscheer in Alteveer, Keiweg 1
Aanmelden? Dat kan via deze link.
Meer informatie over de bijeenkomst of over LEGrO kunt u opvragen bij projectleider Daphne Wiebing, d.wiebing@groningerdorpen.nl / 06-40558614.

LEGrO is een driejarig programma van ZonMw, dat onderdeel is van het Preventie Overleg Groningen (lees hier meer over POG). Verschillende organisaties zijn verbonden aan LEGrO, zoals Vereniging Groninger Dorpen, Hanzehogeschool Groningen, GGD en Aletta Jacobs School of Public Health. LEGrO heeft als doelstelling om samen te leren over en aan de slag gaan met een veilige en gezonde leefomgeving. Leersessies, webinars en praktijkexperimenten zijn een terugkerend onderdeel van
LEGrO. Meer weten over LEGrO of meedoen? Lees het verslag van onze startbijeenkomst op de website.
.

In de lente komt de natuur weer tot leven en dat kun je ervaren in de lente activiteiten van Voedselbos te Glimmen. Op vrijdag 31 maart van 14:00 – 15:30 kun je meedoen met de eerste rondleiding van dit jaar. Op vrijdag 14 april, 28 april en 12 mei kun je je kennis en vaardigheden verrijken met de voedselbos inspiratiecursus. Of wil je gewoon zelf even rondlopen? Op woensdagen en vrijdagen staat het hek open van 10:00 – 15:00 en kun je de vrijwilligers in actie zien tijdens het bouwen van het educatie centrum en het aanplanten van voedselbos.

Rondleiding en producten

In de rondleiding krijg je uitleg over het voedselbos, het ontwerp en wandel je door de verschillende beplantingszones met diverse eetbare bomen en planten. Je ziet de knaagsporen van de bever en misschien zie je zelfs wel de ijsvogel over de Drentsche Aa scheren! Na de rondleiding is er voedselbosthee met iets verrassends te proeven. En vergeet niet de productentafel te bekijken met oogst die al verwerkt is tot bijvoorbeeld verschillende soorten sap, theemix en fruitleer.

Voedselbos Inspiratiecursus
Wil je meer weten over de principes van een voedselbos en inspiratie op doen om zelf aan de slag te gaan? Meld je dan aan voor onze Voedselbos inspiratiecursus, op vrijdag 14 en 28 april en 12 mei van 9:30 – 13:30. In drie ochtend krijg je kennis en inspirerende voorbeelden over wat een voedselbos tot een succes maakt. In deze cursus is er speciale aandacht voor de eetbare vijver. Ook leer je voedselbossmaken kennen tijdens de drie gezonde lunch proeverijen. De cursusleiders zijn Monique Wijn van De Godin Eetbaar Landschap en Marlies Duran, ontwerper van Voedselbos te Glimmen.

Informatie en aanmelden

Wie graag meer wil weten over of bij wil dragen aan het voedselbos of het educatiecentrum kan gaan naar de website www.voedselbosglimmen.nl. Onder ‘Meld je aan’ kun je je opgeven voor bovenstaande activiteiten. De bijdragen voor activiteiten en producten komen voor 100% ten goede aan de ontwikkeling van Voedselbos te Glimmen. Mensen met een kleine beurs kunnen altijd vragen naar de mogelijkheden via contact@voedselbosglimmen.nl.

We zijn in gesprek met zorgaanbieder Cosis om in Uithuizen een voedseltuin op te starten op het nieuwbouw terrein van Cosis en Lentis. Voor dit plan zijn we inmiddels in gesprek met een potentiële professionele (CSA) tuinder (CSA = Community Supported Agriculture). Daarnaast zijn er mogelijk kansen voor een tuinder om in Winsum een voedseltuin te beginnen. Op dit moment wachten de indieners van dit plan op goedkeuring van de gemeente. Wij zoeken ondertussen naar een tuinder die hier aan de slag wil.

Voor de Dorpsakker in Hoogkerk zoekt Merlijn een kweker die het dagelijks beheer kan doen. Omdat er meerdere tweedejaars van de Warmonderhof (opleiding voor biodynamische landbouw) hebben gereageerd, verwachten we dat we Merlijn kunnen helpen aan een passende kandidaat.

We zijn op dit moment met twee tuinders in gesprek over een mogelijke subsidieaanvraag bij de Stichting Groninger Voedseltuinen. Het gaat daarbij om andere locaties dan hiervoor genoemd. We hopen dat deze aanvragen succesvol worden afgerond en kunnen er over een enige tijd meer over vertellen.

Een maand geleden hebben wij via de nieuwsbrief en de sociale media een oproep gedaan voor tuinders. De oproep was erg succesvol en heeft geleid tot een groot aantal aanmeldingen van mensen die graag aan de slag willen. Onze oproep was bedoeld voor professionele (CSA) tuinders maar ook veel ‘niet-professionele tuinders’ (die in hun vrije tijd een moestuin bijhouden) hebben gereageerd. Er is duidelijk veel animo in Groningen om, op allerlei manieren, te starten met eigen voedseltuinen.

Donderdag 9 en vrijdag 10 maart organiseerde de Stichting Groninger Voedseltuinen (SGVT) in samenwerking met de Hanzehogeschool Groningen, Terra Winsum en Vakland Het Hogeland de workshop ‘Bodemleven onder de microscoop’. Voor deze workshop kwam één van de experts op het gebied van het bodemvoedselweb naar het Noorden om een tweetal workshops te geven. Het gaat om Birgit Albertsmeier. Zij heeft een opleiding gevolgd bij Dr. Elaine Ingham (één van de meest vooraanstaande onderzoekers op het gebied van bodem microbiologie en bodemvoedselweb). Birgit helpt vanuit haar eigen bedrijf (Rijke Bodem, rijkebodem.eu/nl/) boeren en tuinders hun bodemleven te inventariseren met de microscoop, zelf micro-organismen uit hun omgeving in compost te kweken en hun bodems te herstellen. Daarnaast geeft ze workshops over de samenwerking tussen bodemleven en plant, composteren, het bodemleven onder de microscoop etc..

Voor ons  kwam Birgit de workshop ‘Bodemleven onder de microscoop’ geven. Dat het bodemleven op dit moment erg in de belangstelling staat, bleek ook wel uit het aantal aanmeldingen. Dertig deelnemers hadden zich voor de cursus opgegeven, waaronder veel professionele CSA tuinders (Community Supported Agriculture).

Op dinsdagavond begon de cursus met een online introductie. Deelnemers leerden over het bodemvoedselweb, over de verschillende organismen die in de bodem leven, het bedienen van de microscoop en het maken van een preparaat.

In twee groepen (op donderdagavond bij de Hanzehogeschool en vrijdagochtend bij Terra Winsum) werd de opgedane kennis in praktijk gebracht. Birgit had uit haar eigen compost bodemmonsters meegenomen. Hiervan maakte ze preparaten zodat de deelnemers deze konden bekijken onder de microscoop. Wat een bijzondere wereld opende zich daar. Birgit wees ons de weg. Met kennis van zaken determineerde ze wat ze zag: schimmeldraden, nematoden, bacteriën, protozoa en veel ‘andere zaken waar we niet naar op zoek waren’ zoals stukjes organische stof of zandkorrels. Dit alles tot 400 x vergroot. ‘Alsof je in het heelal kijkt’ zei een deelnemer. De oohs en aahs waren niet van de lucht, bij het onder vergroting zien van een nematode die net een bacterie verorberde.

Birgit leerde ons systematisch speuren naar organismen, handigheidjes voor het maken van een goed preparaat. Onder het mom van ‘niet te moeilijk doen’ kan je je objectglaasje gewoon afvegen aan je broek. Het bekijken en vergelijken van de eigen meegebrachte grondmonsters, bracht ook de nodige reacties teweeg: ‘kijk eens wat een mooie schimmeldraden er in mijn meegebrachte monster zitten’. ‘Ik zie helemaal niets, dit lijkt wel een woestijn’. Deze gaven uiteraard aanleiding tot mooie gesprekken over de staat van het bodemleven in zijn/haar tuin. Kortom we kunnen terugkijken op een erg geslaagde bijeenkomst met een aansprekend thema.

Eind van het jaar 2023 komt er weer een Wintercollege. Voor de zomer willen we het thema bepalen. Ideeën hiervoor zijn welkom via info@groningervoedseltuinen.nl.

Welke bevlogen groene penningmeester en fondsenjager komt ons bestuur versterken? Wij zoeken iemand die zin en tijd heeft de komende jaren op vrijwillige basis onze begroting op orde te houden! Voor meer informatie over onze plannen kijk even op onze website groningervoedseltuinen.nl of neem contact op met Ria Schuurman via ria@groningervoedseltuinen.nl. Graag vernemen we je reactie vóór 3 april.

Het bodemleven is erg complex. Onze bodems bestaan uit een groot aantal organismen die met het blote oog niet zichtbaar zijn, micro-organismen zoals nematoden, protozoa, bacteriën en schimmels. Deze verschillende organismen hebben interactie met elkaar, met planten en dieren in het ecosysteem, en vormen een complex web van activiteit. Vruchtbare bodems zijn van onschatbare waarde voor onze toekomst en gezondheid. Door organische stof aan de bodem toe te voegen, worden de heilzame schimmels en bacteriën gevoed.

Dit bodemvoedselweb geeft de mens alle oplossingen voor gezonde voeding en staat momenteel erg in de belangstelling. Stichting Groninger Voedseltuinen (SGVT) is dan ook erg blij dat het gelukt is één van de experts op het gebied van het bodemvoedselweb naar het Noorden te halen om een workshop te komen geven.

Het gaat om Birgit Albertsmeier, zij heeft een opleiding gevolgd bij Dr. Elaine Ingham (één van de meest vooraanstaande onderzoekers op het gebied van bodem microbiologie en soil food web). Ze helpt vanuit haar eigen bedrijf (Rijke Bodem rijkebodem.eu/nl/) boeren en tuinders hun bodemleven te inventariseren met de microscoop, zelf micro-organismen uit hun omgeving in compost te kweken en hun bodems te herstellen. Daarnaast geeft ze workshops over het bodemleven onder de microscoop, de samenwerking tussen bodemleven en plant, composteren, etc.

Voor SVGT komt Birgit de Workshop ‘Bodemleven onder de microscoop’ geven. Tijdens twee bijeenkomsten (de eerste van deze bijeenkomsten is online) leer je over het bodemvoedselweb, wat is het, hoe werkt het en waarom is dit web zo belangrijk voor onze tuin? Je leert ook hoe je bacteriën, schimmels, protozoa en nematoden onder de microscoop in (je eigen) compost of grondmonster kan herkennen. Ervaring met het werken met een microscoop is hierbij niet nodig.

De eerste bijeenkomst wordt online gegeven op:

Dinsdag 7 maart, 19.30 – 21.30 uur

Dit is een online introductie voor de workshop “Bodemleven onder de microscoop”.

Bovenstaande introductie wordt gevolgd door een praktische workshop, waarbij je zelf met de microscoop leert werken en leert herkennen wat je zoal ziet in (je eigen meegebrachte) grondmonster of compost. Voor dit praktische gedeelte op locatie kan er gekozen worden uit de volgende 2 data en locaties:

Donderdagavond 9 maart

18.00 – 21.45 uur

Hanzehogeshool Groningen

Instituut voor Life Science & Technologie / van DoorenVeste

Zernikeplein 11, Groningen

óf

Vrijdag 10 maart

9.15 -13.00 uur

Terra Winsum

Hamrik 4a

Winsum Gn

Voor op opgave stuur een mail naar info@groningervoedseltuinen.nl onder vermelding van “opgave wintercollege bodemleven” met daarbij naam,  telefoonnummer en de datum dat je de cursus zou willen volgen. Deelname is gratis

Er is beperkt plek: ongeveer 15 personen per workshop. Voedseltuin tuinders hebben voorrang bij het aanmelden voor deze cursus.